CEYDA ULUKAYA – Ömrü 2 yıldan fazla kısalttığı bilimsel çalışmalarla kanıtlanan hava kirliliği Türkiye’de insan sağlığını tehdit ediyor. Greenpeace Akdeniz, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın ulusal hava kalitesi izleme ağında yer alan istasyonlardan 2023 boyunca elde edilen PM 10 verilerini analiz etti. PM 10, atmosferde asılı duran 10 mikrometre ve daha küçük partikülleri tanımlamak için kullanılıyor. Türkiye’de PM 10 için belirlenen günlük sınır değer ise 50 mikrogram/metreküp olarak uygulanıyor.
222 GÜN KİRLİYDİ
Buna göre, Türkiye’de hava kirliliğinin en yoğun olduğu bölge İskenderun. İstanbul’un havası en kirli semti olan Göztepe, ulusal yönetmeliğe göre 222 gün kirli hava soludu. Ankara’nın havası en kirli ilçesi Altındağ. İlçede Siteler bölgesinde yaşayanlar 172 gün, Ulus’ta ise 135 gün boyunca PM 10 limitinin aşıldığı kirli havaya maruz kaldı. İzmir’de PM 10’un yıllık ortalaması ulusal yönetmelikte belirlenen limitin üstünde. İzmir’in en kirli ilk 3 bölgesi Torbalı’da 173 gün, Kemalpaşa 126 gün, Alsancak’ta ise 136 gün sağlıksız hava solundu. Bursa’nın havası en kirli ilçesi Nilüfer’de yaşayanlar 199 gün boyunca PM 10 limitinin aşıldığı sağlıksız havaya maruz kaldı.
YÜZDE 3 ARTTI
İstanbul Teknik Üniversitesi’nin çalışmasına göre de İstanbul’da hava kirliliğinin 2023’te bir önceki yıla göre yüzde 3 arttı. Kentte hava kirliliğinin en çok arttığı ilçe yüzde 69,54’lik oranla Yenibosna oldu. Geçen yıl, İstanbul’da partikül madde hava kirliliğinin en fazla ölçüldüğü istasyon 54,095 µg/m3 ile Kartal oldu. Burayı 53,463 ile Esenyurt, 51,815 ile Mecidiyeköy, 51,662 µg/m3 ile Yenibosna takip etti.
DAKİKADA 13 ÖLÜM
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre hava kirliliği dünya genelinde dakikada 13 insanın ölümüne yol açıyor. Türkiye’de ise ölüme yol açan risklerde tütün, aşırı kilo, hipertansiyon (yüksek tansiyon) ve hipergliseminin (yüksek kan şekeri) ardından beşinci sırada hava kirliliği geliyor.
“TRAFİK IŞIKLARINDA BEKLEMEYİN”
Kentlerde en çok mazotlu araçların hava kirliliğine neden olduğuna dikkat çeken CNN Türk Meteoroloji Uzmanı Prof. Dr. Orhan Şen “Arıtılmış petrol ürünleri yandığı için atmosferde partiküler, karbonmonoksit, azot oksit ve hidrokarbonlar var, sağlık için çok tehlikeli” dedi. Prof. Şen şunları dedi: “Trafiğin yoğun olduğu yerlerde araçlar genelde rölantide çalışıyor, çok kirlilik oluşuyor. Bu açıdan Mecidiyeköy hava kirliliğinin en yüksek olduğu yerlerden biri. Çünkü üstten çevre yolu geçiyor altta da trafiğin sıkışık olduğu kavşak ve yolun toplandığı yer var. Trafik akışı sağlanırsa kirlilik yüzde 50 azalır. Bağcılar, Bahçelievler ve Mahmutbey’de de trafik yoğunluğu fazla olduğu için durum aynı. Trafik ışıklarının olduğu yerlerde fazla durmayın. Bu bölgelerde değerler 300-400’lere çıkıyor. Buna maruz kalınca akciğerlerin en ücra köşelerine kadar gidebiliyor.”
HER YIL 7 MİLYON CAN KAYBI
Uluslararası Hava Kirliliği Önleme Birliği Başkanı Prof. Dr. Selahattin İncecik, PM 10’un hava kirliliğinin önemli bir göstergesi olduğunu ancak Dünya Sağlık Örgütü’nün PM 2.5 kirliliğini önemsediğini kaydederek şunları ifade etti: “Bunlar çok daha küçük, doğrudan solunum yoluyla alıp akciğerlerin en küçük noktalarına ulaşıp tahribat yapan partiküller. Dünyada her yıl 7 milyon insan bu nedenle erken ölüyor. Türkiye’de PM 2.5 ölçümü yapılmıyor. Hem PM 10 hem PM 2.5 değerinin şehir merkezlerinde, sanayi bölgelerinde, enerji tesislerinin bulunduğu yerlerde yoğunlukta olduğunu biliyoruz.”
AVRUPA ‘TEMİZ HAVA BÖLGELERİ’ İLE ÇÖZDÜ
Eskiyen ve kirletici araçların girmesine izin verilmeyen “temiz hava bölgeleri”, Avrupa’nın birçok turistik kentinde uygulanmaya başlandı. Madrid’deki uygulama 2018’den bu yana havadaki nitrojen oksit yoğunluğunun yüzde 32 düşmesini sağladı. Londra’da da uygulamayla havadaki nitrojen oksit miktarının yüzde 20 azaldığı açıklandı.
